|
1383/02/08 - 16:27:11
P.M)
بنياد اراسموس
روز چهارشنبه اعلام كرد كه جايزه مشهور و 150 هزار
يورويی خود برای
سال 2004 را به سه پژوهشگر بزرگ
اسلامی اعطا می‌كند.
برندگان اين جايزه عبارتند از: دكتر عبدالكريم سروش از ايران، پروفسور صادق
العظم از سوريه و خانم فاطمه
مرنيسی از مراكش.
به همين مناسبت
تماسی با دكتر سروش كه هم اكنون استاد ميهمان در دانشگاه
پرينستون می‌باشد گرفته و مصاحبه‌ای در اين رابطه با ايشان ترتيب شد.
آقای دكتر سروش مطلع شديم كه شما جزء برندگان سال
جاری جايزه بنياد اراسموس
هستيد. ممكن است
توضيحی درباره پيشينه اين بنياد و جايزه آن بفرماييد؟
اين بنياد به نام اراسموس ناميده شده كه يك دانشمند و مفسر كتاب مقدس و يك
اومانيست مشهور و محبوب در هلند بوده و هست.
وی در زمانی زندگی می‌كرد كه
لوتر هم پرچم اصلاح
مذهبی را برافراشته بود. اراسموس با لوتر ارتباط و نامه‌نگاری
های بسياری داشت و گرچه منتقد
كليسای كاتوليك بود هرگز به نهضت لوتر نپيوست و
بيشتر طالب اصلاح بود تا انقلاب
دينی. آنچه كه شخصيت اراسموس را در تاريخ بعد
از رنسانس برجسته ساخت مدارا و تاكيد او بر اومانيسم بود.
وی معتقد بود با
مسالمت و نرمخويی بايد امور را سامان داد. همين باعث شد كه اين بنياد نام
اراسموس را به‌عنوان نماد و
پيشوای خود برگزيند.
اين بنياد كه بيش از نيم قرن از شروع كار آن
می‌گذرد، هر ساله
جوايزی به كسانی می‌دهد كه به فرهنگ و علوم
انسانی خدمات مهمی كرده باشند. اين جوايز از
سال 1958 آغاز شد كه اولين آن به مردم اتريش داده شد و پس از آن
بزرگانی نظير
ژان پياژه روانشناس مشهور
سوئيسی، ريموند آرون جامعه شناس شهير
فرانسوی،
آيزايا برلين فيلسوف بزرگ
روسی- انگليسی، واتسلا هاول نويسنده و رئيس جمهور
چك، مارتين بوبر فيسلوف مشهور دين،
مری رابينسون رئيس سابق
كميساريای عالی
حقوق بشر سازمان ملل و رئيس جمهور سابق ايرلند و كلادو
لوی اشتراوس مردم شناس
نامدار فرانسوی آن را دريافت نمودند.
دريافت كنندگان جايزه امسال چه
كسانی بودند؟
چنانچه در ليست برندگان اين جايزه ديده
می‌شود تاكنون هيچ
غيرمسيحی و غيرغربی
دريافت كننده اين جايزه نبوده است. سياست بنياد امسال اين بوده است كه
نگاهی
به جانب شرق بيافكند و
كسانی كه در جوامع مسلمان
خدمتی به علوم انسانی و حقوق
بشر و يا در مورد چالش اسلام با مدرنيته پژوهش كرده‌اند را انتخاب كرده و به
كميته اعطای جايزه
معرفی كند. در اين انتخاب تنوع
قومی، عقيدتی، زبانی، فكری
و مذهبی مدنظر بوده است. سه نفر از ايران، سوريه و مراكش انتخاب شدند. يك
ايرانی، يك عرب و يك بربر. يك
فارسی زبان و دو عرب زبان. يك
شيعی، دو سنی و
هر سه مسلمان. از اين سه نفر خانم
مرنيسی در ميان قرار دارد. هم به لحاظ
راهبرد فكری وهم از نظر
سنی. مرنيسی سالها برای تبيين موقعيت زن در جوامع
اسلامی و استيفای حقوق آنها فعاليت كرده است.
وی فردی است سكولار اما ضديت با
دين ندارد. آثار او در جهان عرب هميشه خواننده داشته و نوشته‌های او به زبان‌های ديگر هم ترجمه شده است. او اكنون مسئله حقوق زنان را در كنار گذارده و حمايت
از كودكان يتيم را وجهه عمل خود قرار داده است.
صادق العظم برنده ديگر اين جايزه از دو ديگر مسن تر بوده و اهل سوريه
می‌باشد.
وی در دانشگاه‌های لبنان، اروپا و آمريكا تدريس كرده و متخصص فلسفه كانت
می‌باشد.
شهرتش بيشتر به
بی‌پروايی او در بيان تضاد انديشه‌های
دينی و انديشه‌های علمی
است. او خود را يك ماركسيست ماترياليست مي‌خواند. العظم سه دهه پيش كتاب
جنجال برانگيزی تحت عنوان ”نقد
فكری دينی“ نوشت كه به جهت تحريك احساسات و
افكار عمومی به دادگاه كشيده شد اما سرانجام تبرئه شد.
سومين فرد هم اين حقير هستم كه آرا من در عرصه فلسفه دين و
روشنفكری دينی بر
هموطنان ايرانی پوشيده نيست. در اين مجموعه بنياد اراسموس به تفاوت‌های
اساسی
اين سه تن كاملا
آگاهی دارد و در بيانيه خود اين‌ها را برجسته كرده و توضيح
می‌دهد كه در چالش اسلام و مدرنيته اين افراد در كجا ايستاده‌اند. آنها
می‌دانند
كه من در حوزه درون
دينی كار می‌كنم و معتقدم كه اگر سايه معنويت از جهان
انسانی برداشته شود جهان زيان خواهد كرد. بدنبال اين نيستم كه يك غرب ديگر در
جهان اسلام پياده شود. به اعتقاد من هر
تفسيری از دين ارائه شود نبايد آن را
با دستاويزهای نيكوی مدرن در تقابل افكند. از آن طرف پذيرش
دستاوردهای غرب
نبايد به هزينه معنويت تمام شود. من شيوه اين كار را در ”قبض و بسط تئوريك
شريعت“ نشان داده‌ام. دو برنده ديگر اين جايزه هيچ يك از اين موضوع سخن
نمی‌گويند.
العظم كه از دين دست شسته و خانم
مرنيسی نيز همتش مصروف حقوق زنانم و ايتام
است.
آقای دكتر مختصری هم درباره اين جايزه و
اعطای مراسم آن بفرماييد.
اين جايزه طی مراسمی كه در پاييز آينده برگزار
می‌شود توسط يكی از
اعضای
خانواده سلطنتی كشور هلند به برندگان آن اعطا خواهد شد. در جريان اين مراسم
يك كنفرانس بزرگ همراه با
ميزگردهای بسيار نيز برگزار خواهد شد كه در آن
انديشه‌های بنيادين سه نفر نامبرده مورد بحث و
بررسی قرار خواهد گرفت. همچنين
هر يك از برندگان بايد تا قبل از مراسم رساله‌ای نيز تأليف كند تا در اختيار
شركت كنندگان قرار گيرد.
موضوع رساله شماچه خواهد بود؟
رساله من درباره ”مدارا به منزله يك فضيلت“ خواهد بود. خود بنياد هم قرار است
تعدادی از مقاله‌های پيشين من از جمله ”سه فرهنگ“ ، ”مبنا و
معنای سكولاريسم“
و ”مدارا و مديريت“ را به زبان
هلندی ترجمه و چاپ نمايد.
آقای دكتر از توضيحات و
وقتی كه در اختيار ما گذارديد، ممنونيم.
من هم از شما متشكرم.
(متن مصاحبه
در فورمت
pdf)
http://www.emrooz.ws/ShowItem.aspx?ID=1020&p=1
|
